Η Κομισιόν ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση, με την οποία καλεί όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με το σχέδιο κανόνων για τις χερσαίες και πολυτροπικές μεταφορές, οι οποίοι αντικαθιστούν τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις («κατευθυντήριες γραμμές για τους σιδηροδρόμους»), καθώς και σχετικά με τον νέο κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία για τις μεταφορές («TBER»).
Τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να συμμετάσχουν στη δημόσια διαβούλευση έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2024.
Οι κανόνες που καθορίζονται στον TBER θα είναι συμπληρωματικοί έναντι των κανόνων που ορίζονται στις νέες κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα των χερσαίων και πολυτροπικών μεταφορών (στο εξής: κατευθυντήριες γραμμές ΧΠΜ), οι οποίες θα αντικαταστήσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για τους σιδηροδρόμους.
Στις κατευθυντήριες γραμμές ΧΠΜ, η Επιτροπή καθορίζει τους όρους υπό τους οποίους θα αξιολογεί τις περιπτώσεις κοινοποιηθείσας δημόσιας στήριξης για βιώσιμες χερσαίες μεταφορές η οποία δεν απαλλάσσεται κατά κατηγορία. Από κοινού, τα δύο αυτά σύνολα κανόνων θα αποτελέσουν ένα επικαιροποιημένο και ολοκληρωμένο εγχειρίδιο κανόνων για τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων στον τομέα των βιώσιμων χερσαίων μεταφορών.
Οι υπό διαβούλευση προτάσεις και όλες οι λεπτομέρειες σχετικά με τη δημόσια διαβούλευση δημοσιεύονται ΕΔΩ.
Κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα των χερσαίων και πολυτροπικών μεταφορών
Οι κατευθυντήριες γραμμές για τους σιδηροδρόμους καθορίζουν τους όρους υπό τους οποίους οι ενισχύσεις σε σιδηροδρομικές επιχειρήσεις μπορούν να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις βάσει του άρθρου 93 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).
Οι προτεινόμενες αλλαγές αποσκοπούν στα εξής:
- Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών ώστε να καλύπτουν όλους τους χερσαίους τρόπους μεταφοράς που είναι λιγότερο ρυπογόνοι από τις αμιγώς οδικές μεταφορές, όπως οι σιδηροδρομικές, οι εσωτερικές πλωτές μεταφορές και οι βιώσιμες πολυτροπικές μεταφορές. Οι ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές για τους σιδηροδρόμους πρόκειται συνεπώς να αντικατασταθούν από τις κατευθυντήριες γραμμές ΧΠΜ.
- Παγίωση και εξορθολογισμός της πρακτικής που ακολουθεί η Κομισιόν με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές για τους σιδηροδρόμους και το άρθρο 93 της ΣΛΕΕ. Αυτό θα περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την εισαγωγή νέων κατηγοριών λειτουργικών και επενδυτικών ενισχύσεων, όπως οι ενισχύσεις για την κατασκευή πολυτροπικών εγκαταστάσεων, οι ενισχύσεις για την έναρξη νέων εμπορικών συνδέσεων και οι ενισχύσεις που συνιστούν αντιστάθμιση για την εκπλήρωση υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας στον τομέα των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών.
- Πρόβλεψη πιο ευέλικτων κανόνων για τις ενισχύσεις που συμβάλλουν άμεσα στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων για τη μείωση του εξωτερικού κόστους των μεταφορών και την προώθηση της διαλειτουργικότητας (π.χ. ευκολότερη και ασφαλέστερη λειτουργία σε όλα τα εθνικά σιδηροδρομικά συστήματα) για την προώθηση της στροφής από τις οδικές προς πιο βιώσιμους τρόπους μεταφοράς.
- Θέσπιση διασφαλίσεων για τη στήριξη της εισόδου και της ανάπτυξης νέων φορέων εκμετάλλευσης στην αγορά βιώσιμων χερσαίων μεταφορών, για παράδειγμα με τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους σε χρηματοδότηση για την αγορά τροχαίου υλικού και σκαφών εσωτερικής ναυσιπλοΐας.
Κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία στον τομέα των μεταφορών
Ο νέος TBER θα κηρύσσει ορισμένες κατηγορίες κρατικών ενισχύσεων συμβατές με την εσωτερική αγορά και θα τις απαλλάσσει από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης και έγκρισης από την Επιτροπή, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις. Αυτές οι κατηγορίες ενισχύσεων για πιο βιώσιμους τρόπους μεταφοράς περιλαμβάνουν ορισμένα είδη ενισχύσεων υπέρ των σιδηροδρομικών, εσωτερικών πλωτών και πολυτροπικών μεταφορών, ιδίως δε ενισχύσεις για τη στήριξη του συντονισμού των μεταφορών, οι οποίες έχουν περιορισμένες δυνατότητες στρέβλωσης του ανταγωνισμού.
Η απαλλαγή αυτή θα αποτελέσει σημαντική απλούστευση, η οποία θα παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να χορηγούν γρήγορα ενισχύσεις, όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις που περιορίζουν τη στρέβλωση του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.
Ως εκ τούτου, υψηλό ποσοστό των κοινοποιήσιμων σήμερα μέτρων κρατικών ενισχύσεων θα εφαρμόζονται στο μέλλον από τα κράτη – μέλη χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από την Επιτροπή. Τούτο συνάδει με την προσέγγιση της Επιτροπής να επικεντρωθεί στην επίτευξη περισσότερων και ταχύτερων αποτελεσμάτων, με παράλληλη μείωση του περιττού διοικητικού φόρτου.
Τα επόμενα βήματα
Εκτός από τη διαβούλευση που δρομολογήθηκε, το σχέδιο TBER θα συζητηθεί επίσης σε δύο συνεδριάσεις μεταξύ της Κομισιόν και των κρατών – μελών. Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών ΧΠΜ θα συζητηθεί επίσης σε πολυμερή συνεδρίαση με τα κράτη – μέλη.
Με τον τρόπο αυτόν θα εξασφαλιστεί ότι τόσο τα κράτη μέλη όσο και τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη θα έχουν επαρκείς ευκαιρίες να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους για τα σχέδια προτάσεων της Επιτροπής.
Η έγκριση των αναθεωρημένων κατευθυντήριων γραμμών και του νέου TBER έχει προγραμματιστεί για το τέλος του 2025.
