Με στόχο τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου των μεταφορών και τον επιτυχή εκσυγχρονισμό της κινητικότητας, κατά τη διάρκεια της μετάβασης προς την καθαρή ενέργεια και την ψηφιοποίηση, η Επιτροπή Τουρισμού και Μεταφορών του Ευρωκοινοβουλίου εξέδωσε Σχέδιο Έκθεσης με τίτλο «Η Ευρώπη σε κίνηση: Θεματολόγιο για τη μελλοντική κινητικότητα στην ΕΕ».
Όπως τονίζεται στην εισαγωγή, «Ο τομέας της κινητικότητας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία και την ευρωπαϊκή κοινωνία. Με την ανάπτυξη αυτοματοποιημένων οχημάτων, την ψηφιοποίηση και την ανάγκη ανάπτυξης καθαρότερων μεταφορών, ο τομέας διέρχεται ριζικές αλλαγές οι οποίες επηρεάζουν όλες τις πτυχές της κοινωνίας μας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανταποκρίθηκε στις προκλήσεις του τομέα κινητικότητας με μια δέσμη νομοθετικών προτάσεων («δέσμη μέτρων για την κινητικότητα») με στόχο την προώθηση έξυπνων συστημάτων χρέωσης των οδικών μεταφορών, τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, την καταπολέμηση της παράνομης απασχόλησης και την εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών και χρόνων ανάπαυσης για τους εργαζόμενους.
Ως συννομοθέτης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαμορφώνει την έκβαση της εν λόγω διαδικασίας. Πλέον των νομοθετικών μέτρων, είναι απαραίτητο να διατηρηθεί η έμφαση στις μελλοντικές εξελίξεις και να εξασφαλιστεί ότι η μετάβαση που συντελείται στον τομέα των μεταφορών θα οδηγήσει σε πιο δίκαιο, ανταγωνιστικό και καθαρό τομέα κινητικότητας».
Η ανακοίνωση της Επιτροπής, που τιτλοφορείται “Η Ευρώπη σε κίνηση: Θεματολόγιο για κοινωνικά δίκαιη μετάβαση σε καθαρή, ανταγωνιστική και συνδεδεμένη κινητικότητα για όλους”, «αντιμετωπίζει ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων του τομέα των οδικών μεταφορών και επικεντρώνεται σε αυτά που αποτελούν αντικείμενο νομοθετικών προτάσεων στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την κινητικότητα.
Σκοπός της παρούσας στρατηγικής έκθεσης πρωτοβουλίας είναι να αξιοποιήσει τις ιδέες που παρουσιάζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής και να επισημάνει τις σημαντικές πτυχές της πολιτικής μεταφορών που δεν καλύπτονται από τις νομοθετικές προτάσεις στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την κινητικότητα.
Η έκθεση πρωτοβουλίας της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού με θέμα “Ευρωπαϊκή στρατηγική για συνεργατικά και ευφυή συστήματα μεταφορών” αντιμετωπίζει εξίσου σημαντικές πτυχές, όμως η παρούσα έκθεση δεν καλύπτει τα ίδια ζητήματα.
Η έκθεση λαμβάνει υπόψη τις γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την προαναφερθείσα ανακοίνωση της Επιτροπής, ειδικότερα δε σχετικά με τις προεκτάσεις της ψηφιοποίησης και της ρομποτοποίησης των μεταφορών στον σχεδιασμό των πολιτικών της ΕΕ».
Βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές στον τομέα των μεταφορών
Όπως σημειώνεται, «η ψηφιοποίηση είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν όλους τους τομείς του κλάδου των μεταφορών. Πρόκειται να επηρεάσει τόσο τους καταναλωτές όσο και τους παρόχους υπηρεσιών κινητικότητας. Θα έχει επίσης αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή βιομηχανία και στους εργαζομένους.
Οι νομοθέτες έχουν ευθύνη να διασφαλίσουν ότι αυτές οι βαθιές αλλαγές δεν θα δημιουργήσουν κενά στην κοινωνία και ότι θα διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι αλλαγές συντελέστηκαν γρήγορα και ήταν βαθιές. Σήμερα διεξάγονται πολλές έρευνες προκειμένου να εκτιμηθεί ο αντίκτυπος της ψηφιοποίησης και να προβλεφθεί η μελλοντική εξέλιξή της, αν και είναι ακόμη περιορισμένος ο αριθμός των μελετών που έχουν ολοκληρωθεί και είναι διαθέσιμες.
Η πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι φορείς χάραξης πολιτικής είναι να διατηρήσουν μεν προσέγγιση αντίδρασης σε ειδικές προκλήσεις αλλά να αναλάβουν και στρατηγική δράση για την αντιμετώπιση ευρύτερων προκλήσεων. Η στοχευμένη έρευνα και ανάπτυξη θα είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της τεχνολογικής υπεροχής σε μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική παγκόσμια αγορά.
Νέες δεξιότητες και νέοι τρόποι εργασίας
Μια βασική πτυχή είναι η ανάγκη να παρασχεθούν στους πολίτες, ως εργαζομένων αλλά και ως καταναλωτών διαφόρων υπηρεσιών, οι απαραίτητες δεξιότητες για το νέο αυτό περιβάλλον.
Απαιτείται συντονισμένη δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να εξασφαλιστεί συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών, καθώς η μη επιτυχής προσαρμογή στην πρόοδο της ψηφιοποίησης θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στις οικονομικές προοπτικές τους, καθώς και στην ανταγωνιστικότητα της ίδιας της ΕΕ.
Η αυτοκινητοβιομηχανία συνιστά μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της ευρωπαϊκής οικονομίας, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύει σχεδόν το 7 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ΕΕ και παρέχει απασχόληση σε 12,2 εκατομμύρια άτομα.
Είναι ζωτικής σημασίας να εξασφαλιστεί ότι η εν λόγω βιομηχανία διαθέτει τους εργαζόμενους που χρειάζεται για να παραμείνει στην πρώτη γραμμή της τεχνολογικής προόδου και να διατηρήσει την ισχυρή θέση της στην παγκόσμια αγορά.
Η Επιτροπή έλαβε ορισμένα σημαντικά μέτρα. Η δρομολόγηση του νέου θεματολογίου δεξιοτήτων για την Ευρώπη έδωσε την απαραίτητη έμφαση στην ανάγκη να προσδιοριστούν οι δεξιότητες που απαιτούνται στην ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία και να εξασφαλιστεί ότι οι εργαζόμενοι έχουν την ευκαιρία να λάβουν τη σχετική κατάρτιση.
Ορισμένες πρωτοβουλίες έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία. Η εκπαίδευση και η απόκτηση δεξιοτήτων έχουν άμεση σύνδεση με τις προοπτικές απασχόλησης. Δεδομένου ότι η ανεργία των νέων αποτελεί σημαντική πρόκληση, είναι καθοριστική η συνεργασία μεταξύ βιομηχανίας και εκπαίδευσης, διότι εξασφαλίζει ότι οι νέοι μπορούν να εισέλθουν επιτυχώς στην αγορά εργασίας διαθέτοντας κατάλληλες δεξιότητες και κατάρτιση.
Η ψηφιοποίηση επηρεάζει επίσης όσους εργάζονται ήδη στον τομέα των μεταφορών. Ειδικότερα η αυτοματοποιημένη οδήγηση θα επηρεάσει τη ζήτηση για οδηγούς στην αγορά εργασίας.
Αναπόφευκτα, ορισμένες θέσεις εργασίας θα χαθούν με αυτή την τεχνολογική ανάπτυξη και πρέπει σήμερα κιόλας να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα που ενδέχεται να επηρεαστούν από αυτή την αλλαγή μπορούν να επανεκπαιδευτούν εγκαίρως ώστε να αναλάβουν νέα καθήκοντα και να επωφεληθούν από τις νέες ευκαιρίες που προσφέρει η ψηφιοποίηση.
Προκλήσεις σχετικά με την έρευνα και την καινοτομία
Το πλήρες δυναμικό της ψηφιακής επανάστασης μπορεί να αξιοποιηθεί μόνο από την πρώτη γραμμή της έρευνας και της καινοτομίας, οι οποίες θα διαμορφώσουν το μέλλον του τομέα της κινητικότητας. Η ΕΕ κινδυνεύει να μείνει πίσω σε σχέση με βασικούς παράγοντες όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, όπου η έρευνα και η καινοτομία εξελίσσονται ραγδαία.
Είναι σαφές ότι η ΕΕ χρειάζεται ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που ενθαρρύνει την καινοτομία. Χρειάζεται επίσης να αυξήσει τα επίπεδα χρηματοδότησης που διαθέτει από διάφορα μέσα, κυρίως μέσω του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», το κύριο πρόγραμμα για την έρευνα και την καινοτομία.
Μετάβαση στον τομέα των μεταφορών που εξυπηρετεί όλους τους χρήστες
Η διαχείριση και η διευκόλυνση της μετάβασης που θα συντελεστεί στον τομέα των μεταφορών πρέπει να γίνει με τρόπο που επιτρέπει τη βέλτιστη χρήση των νέων δυνατοτήτων από τη σκοπιά όλων των χρηστών του τομέα της κινητικότητας.
Η ασφάλεια και η προστασία των χρηστών μεταφορών εξακολουθεί να είναι υψίστης σημασίας. Δεδομένου ότι το ανθρώπινο σφάλμα είναι η κύρια αιτία ατυχημάτων, οι αυτοματοποιημένες μεταφορές μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στον στόχο της εξάλειψης των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων στους ευρωπαϊκούς δρόμους.
Ωστόσο, η μεταβατική περίοδος θα είναι δύσκολη, καθώς δεν συνεπάγεται μόνο την ενσωμάτωση των αυτοματοποιημένων μεταφορών στο σημερινό περιβάλλον, περιλαμβανομένης της πρόνοιας για την απαραίτητη συνδεσιμότητα και υποδομή, αλλά και τη δυνατότητα ασφαλούς συνύπαρξής τους με τα παραδοσιακά μέσα μεταφοράς, τα οποία πιθανότατα θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται για πολύ καιρό ακόμα.
Ο εισηγητής θα ήθελε να τονίσει ιδιαίτερα την ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι η επανάσταση στην κινητικότητα δεν θα αφήσει περιοχές ή κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο. Οι αγροτικές περιοχές πρέπει να ωφεληθούν από κατάλληλες υποδομές και υπηρεσίες μεταφορών, καθώς η ένταξη και η προσβασιμότητά τους είναι κρίσιμης σημασίας για την οικονομική ευρωστία τους. Επιπροσθέτως, ο μετασχηματισμός του τομέα των μεταφορών θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη πιο καθαρών και βιώσιμων λύσεων.
Ο τομέας των μεταφορών είναι σήμερα η κύρια αιτία ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις αστικές περιοχές, δεδομένου ότι ευθύνεται για περισσότερο από το 25 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ, ποσοστό στο οποίο οι οδικές μεταφορές συμμετέχουν κατά 70 % και πλέον. Οι νομοθέτες έχουν ευθύνη να αναλάβουν δράση στον εν λόγω τομέα, καθώς η δράση αυτή θα ωφελήσει όλους τους πολίτες.
