Αλλάζουν όλα στις αστικές συγκοινωνίες. Το «Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου», το οποίο εξαγγέλθηκε αρχικά το… 2004, θα αποτελέσει πραγματικότητα το 2017, με τη σταδιακή εφαρμογή σε λεωφορεία, τρόλεϊ, ηλεκτρικό, τραμ, μετρό και ίσως τον προαστιακό.
Του Φώτη Φωτεινού
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, από τον Ιανουάριο, το «ΑΣΣΚ» θα λειτουργεί σε λεωφορεία, τρόλεϊ και ηλεκτρικό και το καλοκαίρι σε μετρό και τραμ.
Για τον προαστιακό δεν έχει ξεκαθαριστεί εάν και πότε θα ισχύσει το «ΑΣΣΚ», αφού η ΤΡΑΙΝΟΣΕ βρίσκεται σε διαδικασία αποκρατικοποίησης και υπάρχουν εισηγήσεις για τροποποίηση της σύμβασης μεταξύ ΟΑΣΑ – ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Το πιο πιθανό σενάριο φέρει την εφαρμογή του ΑΣΣΚ στον προαστιακό την ίδια περίοδο με το μετρό.
Οι αλλαγές που φέρνει το «ΑΣΣΚ», πέρα από το γεγονός ότι, στα μέσα σταθερής τροχιάς, το σύστημα «κλείνει» με την τοποθέτηση των τουρνικέ, έχουν να κάνουν με τη δυνατότητα διαμόρφωσης δικαιότερης τιμολογιακής πολιτικής και κατανομής του κόστους μετακίνησης, με πιο δίκαιο τρόπο για το κοινωνικό σύνολο, ανάλογα με τη χρήση, όπως βάσει ζωνών, απόστασης, αριθμού επιβιβάσεων, εκπτώσεις μετεπιβιβάσεων κ.α.
Η γενική περιγραφή του ΑΣΣΚ
Το Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου (ΑΣΣΚ) υλοποιείται με Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) 12ετούς χρονικής διάρκειας.
Αντικείμενο του «ΑΣΣΚ» ή πιο απλά του «Ηλεκτρονικού Εισιτηρίου» είναι η μελέτη, χρηματοδότηση, εγκατάσταση, υποστήριξη της λειτουργίας, συντήρηση και τεχνική διαχείριση ενός «Ενιαίου Αυτόματου Συστήματος Συλλογής Κομίστρου».
Το «Ηλεκτρονικό Εισιτήριο» θα εφαρμοσθεί πλήρως, εκ του μηδενός, με την εγκατάσταση όλου του απαραίτητου εξοπλισμού στα μέσα μαζικής μεταφοράς, ενώ παράλληλα θα αξιοποιηθούν οι δυνατότητες και ο υφιστάμενος σχετικός εξοπλισμός του μετρό (κέντρο ελέγχου και αυτόματοι πωλητές εισιτηρίων), που θα ενοποιηθεί με τα υποσυστήματα των υπολοίπων μέσων μαζικής μεταφοράς.
Επιπλέον, στο μετρό και τον ηλεκτρικό θα εγκατασταθούν πύλες στα πλαίσια της μετατροπής του συστήματος σε κλειστό. Το σύστημα θα υποκαταστήσει πλήρως τα υφιστάμενα χάρτινα μέσα κομίστρου. Θα υποστηρίζει δύο τύπους ηλεκτρονικού εισιτηρίου, υπό τη μορφή ηλεκτρονικών «έξυπνων καρτών».
Ο πρώτος τύπος ηλεκτρονικού εισιτηρίου θα υποκαταστήσει τις κάρτες απεριορίστων διαδρομών και ο δεύτερος τις δεσμίδες εισιτηρίων.
Οφέλη για τον επιβάτη και τους συγκοινωνιακούς φορείς
Στόχος του «Ηλεκτρονικού Εισιτηρίου» είναι η βελτιστοποίηση της ποιότητας του παρεχόμενου συγκοινωνιακού έργου προς τον πολίτη και η βελτίωση της απόδοσης των φορέων, προς όφελος των κατοίκων και επισκεπτών της Αθήνας, αλλά και του Έλληνα φορολογούμενου.
Αναλυτικότερα, για τον πολίτη και τα ΜΜΜ θα υπάρχουν εξής οφέλη από:
-Τη διευκόλυνση των μετεπιβιβάσεων, καθότι δεν θα απαιτείται αγορά περισσότερου του ενός εισιτηρίου,
-Τη μείωση του χρόνου επιβίβασης, λόγω της εξ αποστάσεως επικύρωσης, καθώς και από τη μείωση του χρόνου εξυπηρέτησης για την αγορά εισιτηρίων ή ανανέωσης των κομίστρων απεριόριστων διαδρομών,
-Θα υπάρχει δυνατότητα διαμόρφωσης δικαιότερης τιμολογιακής πολιτικής και κατανομής του κόστους μετακίνησης, με πιο δίκαιο τρόπο για το κοινωνικό σύνολο, ανάλογα με τη χρήση, όπως βάσει ζωνών, απόστασης, αριθμού επιβιβάσεων, εκπτώσεις μετεπιβιβάσεων κ.α.
Έτσι θα δοθεί με η δυνατότητα να απαλλαχθούν κάποια βάρη από τους τακτικούς χρήστες του συστήματος, καθώς και από εκείνους που πραγματοποιούν μικρές διαδρομές.
-Θα υπάρχει δυνατότητα σχεδιασμού πρωτοποριακών προϊόντων, όπως εκπτώσεις σε συνεργασία με εξωτερικούς φορείς (π.χ. μουσεία, πολιτιστικά δρώμενα, αθλητικά γεγονότα κ.α.)
-Θα διευκολύνονται οι τουρίστες, οι περιστασιακοί χρήστες, αλλά και οι ηλικιωμένοι, καθώς με το «Ηλεκτρονικό Εισιτήριο» δε θα απαιτείται η γνώση της υφιστάμενης τιμολογιακής πολιτικής σε λεπτομέρεια για να χρησιμοποιήσει κάποιος τα μέσα μαζικής μεταφοράς
-Το ηλεκτρονικό εισιτήριο αναμένεται να ωθήσει και άλλους φορείς / οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στο χώρο των μεταφορών της Αθήνας να στραφούν προς παρόμοιες συμβατές τεχνολογίες κομίστρων. Ενδεικτικά αναφέρονται τα υπεραστικά λεωφορεία (ΚΤΕΛ Αττικής) και τα ταξί. Η μελλοντική ένταξη ενός ή και περισσότερων φορέων αναμένεται να επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη από την εξυπηρέτηση των χρηστών του συστήματος
-Η αντικατάσταση του χάρτινου εισιτηρίου και των καρτών απεριορίστων διαδρομών με ηλεκτρονικά μέσα με τις ενδεχόμενες δυνατότητες χρήσης της κάρτας κομίστρου και για άλλες συναλλαγές θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση χρήσης ηλεκτρονικού χρήματος, ειδικά από τμήματα πληθυσμού που θεωρητικά τα ηλεκτρονικά μέσα έχουν προς το παρόν χαμηλότερο βαθμό διείσδυσης.
Η στροφή προς τη χρήση ηλεκτρονικού χρήματος, καθώς και της μείωσης των συναλλαγών με μετρητά αποτελούν προτεραιότητες της Πολιτείας, καθότι συνεισφέρουν, τόσο στη μείωση του κόστους συναλλαγών, αλλά και στην αντιμετώπιση της παραοικονομίας και φοροδιαφυγής.
Τα οφέλη όμως δεν αφορούν μόνον τον κάτοικο της Αθήνας και τους επισκέπτες της πόλης, αλλά και τον Έλληνα φορολογούμενο, καθότι η μείωση της εισιτηριοδιαφυγής θα μειώσει ανάλογα και τα επίπεδα επιδότησης που απαιτεί το σύστημα αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας για να λειτουργήσει.
-Σημαντικά οφέλη θα έχουν και οι φορείς που εκτελούν το συγκοινωνιακό έργο, από τη μείωση του άμεσου κόστους συντήρησης, καθώς και ο ΟΑΣΑ, ο οποίος θα αποκτήσει πολύ σημαντικά δεδομένα και θα μπορεί να βελτιώνει τον σχεδιασμό του ανταποκρινόμενος πιο αποτελεσματικά στις ανάγκες της πόλης, με επίκεντρο την ενίσχυση της ενοποίησης των μέσων, τη διευκόλυνσης των μετεπιβιβάσεων και εν γένει τη βελτίωση του σχεδιασμού με άξονα την ενιαία κινητικότητα (integrated mobility) για όλους τους πολίτες.
Οι δυο τύποι κομίστρου
Το ΑΣΣΚ θα υποστηρίζει δύο τύπους μέσου κομίστρου υπό τη μορφή ηλεκτρονικών «έξυπνων καρτών»:
(α) το «Πολλαπλό», μια έξυπνη κάρτα χωρίς επαφή (Contactless Smart Card-SC) μνήμης (χωρίς μικροεπεξεργαστή), στην οποία θα μπορούν να αποθηκεύονται χρηματική αξία (stored Value), χρόνος ή αριθμός μετακινήσεων και
(β) την «Κάρτα», μια έξυπνη κάρτα χωρίς επαφή (Contactless Smart Card-SC) με μικροεπεξεργαστή, η οποία θα υλοποιεί διάφορα προϊόντα κομίστρου, για παράδειγμα, προϊόντα απεριορίστων διαδρομών, μεγάλης διάρκειας ή μεγάλης αποθηκευμένης αξίας.
Στις «έξυπνες κάρτες» θα αποθηκεύονται όσα δεδομένα του κομίστρου και της χρήσης του απαιτούνται για την εφαρμογή των προϊόντων κομίστρου.
Η επικύρωση των «έξυπνων καρτών» θα είναι υποχρεωτική σε κάθε επιβίβαση, ανεξάρτητα τύπου ή προϊόντος.
Οι επιβάτες θα επικυρώνουν την κάρτα τους με τη χρήση τερματικής συσκευής που θα είναι εγκατεστημένη εντός του οχήματος στην περίπτωση των οδικών μέσων (λεωφορεία, τρόλεϊ, τραμ), ενώ στην περίπτωση των μέσων σταθερής τροχιάς (μετρό, αστικός και προαστιακός σιδηρόδρομος) η επικύρωση θα γίνεται στις πύλες εισόδου και εξόδου.
Στην περίπτωση ελέγχου κομίστρου, ο επιβάτης θα επιδεικνύει την έξυπνη κάρτα που έχει επικυρώσει κατά την είσοδό του στο όχημα ή στο σταθμό. Ο έλεγχος θα γίνεται με τη χρήση ειδικής φορητής συσκευής ελέγχου έξυπνων καρτών.
Τα δύο αυτά μέσα δεν διαφέρουν ως προς τα προϊόντα κομίστρου που θα μπορούν να υλοποιήσουν και θα είναι κατά κανόνα επαναχρησιμοποιήσιμα δια της επαναφόρτισής τους.
Επομένως και με τα δύο μπορούν να υλοποιηθούν προϊόντα χρονικής διάρκειας (π.χ. εβδομαδιαίο ή μηνιαίο), αριθμού μετακινήσεων (π.χ. εισιτήριο 10 μετακινήσεων) ή αποθήκευσης ενός χρηματικού ποσού (π.χ. 50€, “pay as you go”).
Η αρχική έκδοση «Κάρτας», η έκδοση «Πολλαπλού» και η επαναφόρτιση αυτών θα γίνονται σε διάφορα σημεία πώλησης, ενώ ο επιβάτης θα έχει και εναλλακτικές επιλογές για τον τρόπο πληρωμής.
