Τους νέους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, με τους οποίους ορισμένα δημόσια μέτρα στήριξης για τους λιμένες, τους αερολιμένες, τον πολιτισμό και τις εξόχως απόκεντρες περιοχές απαλλάσσονται από τον εκ των προτέρων έλεγχό της, ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Στόχος είναι να διευκολυνθούν οι δημόσιες επενδύσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την τόνωση της ανάπτυξης, με ταυτόχρονη διαφύλαξη του ανταγωνισμού.
Η Επίτροπος Margrethe Vestager, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε «Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις στην ενιαία αγορά και θέλουμε να το κάνουμε με τον πλέον αποδοτικό τρόπο.
Οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις είναι ίδιοι για όλα τα κράτη μέλη. Με τις σημερινές αλλαγές τα κράτη μέλη θα εξοικονομούν χρόνο και κόπο όταν επενδύουν στους λιμένες και αερολιμένες, τον πολιτισμό και τις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ, με ταυτόχρονη διαφύλαξη του ανταγωνισμού.
Επίσης, οι κανόνες αυτοί επιτρέπουν στην Επιτροπή να εστιαστεί στα μέτρα κρατικών ενισχύσεων που έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο για τον ανταγωνισμό στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς, δηλαδή να είναι “μεγάλη στα μεγάλα θέματα και μικρή στα μικρά”, προς όφελος όλων των ευρωπαίων πολιτών».
Ο «γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία» του 2014 έδωσε επίσης τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να θέτουν σε εφαρμογή ένα ευρύ φάσμα μέτρων κρατικών ενισχύσεων χωρίς προηγούμενη έγκριση της Επιτροπής, διότι δεν θεωρείται πιθανό να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό.
Ως εκ τούτου, πλέον απαλλάσσεται περίπου το 95% των μέτρων κρατικών ενισχύσεων που εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη (με συνολική ετήσια δαπάνη περίπου 28 δισ. ευρώ). Για παράδειγμα, στον τομέα της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας ο αριθμός των κοινοποιήσεων κρατικών ενισχύσεων έχει μειωθεί κατά το ήμισυ από το 2014 (βλ. Πίνακα αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις του 2016).
Η Επιτροπή αποφάσισε να επεκτείνει τώρα το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού στους λιμένες και τους αερολιμένες, μετά από δύο δημόσιες διαβουλεύσεις.
Όσον αφορά τους αερολιμένες, τα κράτη μέλη μπορούν τώρα να πραγματοποιούν δημόσιες επενδύσεις σε περιφερειακούς αερολιμένες με κίνηση μικρότερη από 3 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως με πλήρη ασφάλεια δικαίου και χωρίς προηγούμενο έλεγχο εκ μέρους της Επιτροπής. Με τον τρόπο αυτό, θα διευκολυνθούν οι δημόσιες επενδύσεις σε περισσότερους από 420 αερολιμένες σε ολόκληρη την ΕΕ (που αντιπροσωπεύουν περίπου το 13 % της εναέριας κυκλοφορίας).
Επίσης, ο κανονισμός επιτρέπει στις δημόσιες αρχές την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των μικρών αερολιμένων με κίνηση έως 200 000 επιβάτες ετησίως. Αυτοί οι μικροί αερολιμένες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των αερολιμένων στην ΕΕ, αλλά μόνο το 0,75 % της εναέριας κυκλοφορίας. Μολονότι αυτοί οι μικροί αερολιμένες μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη συνδεσιμότητα μιας περιοχής, δεν είναι πιθανό να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά της ΕΕ.
Όσον αφορά τους λιμένες, τα κράτη μέλη μπορούν τώρα να πραγματοποιούν δημόσιες επενδύσεις ύψους έως και 150 εκατ. ευρώ σε θαλάσσιους λιμένες και έως και 50 εκατ. ευρώ σε λιμένες εσωτερικής ναυσιπλοΐας με πλήρη ασφάλεια δικαίου και χωρίς προηγούμενο έλεγχο εκ μέρους της Επιτροπής. Ο κανονισμός επιτρέπει στις δημόσιες αρχές την κάλυψη των δαπανών βυθοκόρησης σε λιμένες και πλωτές οδούς πρόσβασης.
Επιπλέον, ο κανονισμός περιλαμβάνει ορισμένες νέες απλουστεύσεις σε άλλους τομείς. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα εξετάζει μόνο μεγαλύτερες υποθέσεις κρατικών ενισχύσεων που αφορούν υψηλότερα ποσά ενισχύσεων για πολιτιστικά έργα (και μόνο εάν τα εν λόγω μέτρα συνιστούν πράγματι κρατική ενίσχυση, πράγμα που δεν συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις) και για πολυδύναμες αθλητικές εγκαταστάσεις.
Η Επιτροπή διευκολύνει επίσης τις δημόσιες αρχές να αποζημιώνουν επιχειρήσεις για το πρόσθετο κόστος που αντιμετωπίζουν όταν δραστηριοποιούνται στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ με τη συνεκτίμηση των ειδικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές, όπως η απομόνωση και η εξάρτηση από λίγα εμπορεύσιμα προϊόντα.
Η πρωτοβουλία έχει ως στόχο να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος για τις δημόσιες αρχές και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, στο πλαίσιο του θεματολογίου της Επιτροπής για τον έλεγχο της καταλληλότητας και της αποτελεσματικότητας της νομοθεσίας της ΕΕ (REFIT). Αποτελεί μέρος των προσπαθειών της Επιτροπής να επικεντρωθεί ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων σε μεγαλύτερες υποθέσεις, που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά, προς το βέλτιστο όφελος των καταναλωτών.
Συμπληρώνει διάφορες πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η Επιτροπή τα τελευταία δύο χρόνια για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για τις κρατικές ενισχύσεις. Στόχος των πρωτοβουλιών αυτών είναι η περαιτέρω διευκόλυνση των δημόσιων επενδύσεων για τη στήριξη των κοινών μας στόχων όσον αφορά την απασχόληση και την ανάπτυξη, το κλίμα, την καινοτομία και την κοινωνική συνοχή.
Ο επικαιροποιημένος κανονισμός αποτελεί ένα ακόμη ορόσημο του συνεχούς έργου της Επιτροπής Juncker για να εξασφαλιστεί η όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική και αποδοτική εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
Συμπληρωματικές πρωτοβουλίες
Σε συνδυασμό με την αναθεώρηση του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία, η ανακοίνωση για την έννοια των ενισχύσεων που εγκρίθηκε τον Μάιο του 2016, διευκρινίζει ποια μέτρα δημόσιας στήριξης δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ, για παράδειγμα επειδή δεν στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά. Βοηθά τα κράτη μέλη στον σχεδιασμό μέτρων δημόσιας στήριξης που μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς προηγούμενο έλεγχο από την Επιτροπή.
Για παράδειγμα, επιβεβαιώνει ότι οι δημόσιες επενδύσεις σε έργα οδοποιίας, εσωτερικές πλωτές οδούς, σιδηροδρομικά δίκτυα και δίκτυα ύδρευσης μπορούν συνήθως να πραγματοποιούνται χωρίς προηγούμενο έλεγχο από την Επιτροπή.
Επιπλέον, η Επιτροπή, τον Σεπτέμβριο του 2016, έλαβε μια σειρά αποφάσεων για κρατικές ενισχύσεις (βλ. επίσης προηγούμενη δέσμη του Μαΐου 2015), που διευκρινίζουν ποια μέτρα δημόσιας στήριξης μπορούν να εφαρμοστούν από τις αρχές των κρατών μελών χωρίς προηγούμενο έλεγχο από την Επιτροπή, διότι δεν επηρεάζουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών.
Από κοινού, αυτές οι πρωτοβουλίες συμβάλλουν στην τόνωση των επενδύσεων με τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις δημόσιες αρχές και τις επιχειρήσεις, με παράλληλη αύξηση της ασφάλειας δικαίου για τους δικαιούχους των ενισχύσεων και τους ανταγωνιστές.
Επίσης, δίνουν τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να αναλάβουν την ευθύνη για τις πολιτικές επιλογές τους σχετικά με τοπικά μέτρα κρατικών ενισχύσεων και επιτρέπουν στην Επιτροπή να επικεντρώσει τους πόρους της στην εξέταση μέτρων κρατικών ενισχύσεων που ενδέχεται να έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο για τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά.
Ο τροποποιητικός κανονισμός θα αρχίσει να ισχύει 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο τροποποιητικός κανονισμός, μαζί με επεξηγηματική σημείωση, διατίθεται εδώ.
